Multiversum

Multiversum - Een kort overzicht
Het multiversum is een concept dat gebaseerd is op het idee dat datgene wat wij tot op heden "het universum" hebben genoemd slechts een klein onderdeel is van een uitgestrekte verzameling van universa. Volgens de multiversumhypothese kunnen de natuurwetten in elk universum net iets anders zijn dan in de andere universa, en wel op een zodanige manier dat alle denkbare constanten en wetten wel ergens in een universum voorkomen. Deze hypothese is nauw verbonden aan het zogenaamde antropisch principe, dat stelt dat ons eigen bestaan een soort selectieprincipe is dat bepaalt welke eigenschappen van het universum wij kunnen waarnemen. Dat wil zeggen dat alle waargenomen eigenschappen van het universum die aanvankelijk hoogst onwaarschijnlijk leken, alleen in het juiste perspectief kunnen worden gezien. En dat kan pas nadat wij beseffen dat wij andere eigenschappen niet konden waarnemen, omdat wij alleen de eigenschappen van het universum kunnen waarnemen die bevorderlijk zijn geweest voor ons eigen bestaan. Het antropisch principe wordt door een groot aantal mensen gebruikt, vaak in combinatie met de multiversumhypothese, om te laten zien dat we niet verbaasd hoeven te zijn over de ontzagwekkend onwaarschijnlijke fijnafstemming van het universum voor intelligent leven.

Multiversum - De problemen
De multiversumhypothese is zeer problematisch. De grootste moeilijkheid zit waarschijnlijk in het feit dat het bestaan van dergelijke parallelle universa niet geverifieerd, noch gefalsificeerd kan worden. Het model is daarom ad hoc en kunstmatig. Ten tweede kan er geen enkel selectieproces of "kosmische evolutie" worden aangeroepen, omdat de "biovriendelijkheid" van het universum op geen enkele manier bevorderlijk is voor het behoud van de kosmos. Ten derde moet er een mechanisme worden voorgesteld dat dergelijke universa zou kunnen voortbrengen, als de multiversumhypothese geloofwaardig wil zijn. Het idee dat er een hele "bubbel" van universa bestaat, elk met zijn eigen constanten en waarden, leidt de paradox alleen maar een stap terug, want nu kan men gemakkelijk de vraag stellen wie dan de generator heeft gebouwd die deze kosmische loterij heeft doen ontstaan.

Roger Penrose van de Universiteit van Oxford heeft berekend dat de kans op een toevallig ontstaan van de laag-entropische toestand van ons eigen universum ongeveer 1 op 10¹²³ bedraagt. Dat is dus ongelooflijk onwaarschijnlijk. Als onze kosmos inderdaad niets meer zou zijn dan een onderdeel van een veel uitgestrekter multiversum van willekeurig geordende werelden, dan is het veel waarschijnlijker dat we een veel kleiner universum zouden waarnemen. De waarschijnlijkheid dat een zonnestelsel zich op willekeurige wijze vormt is ongeveer 1 op 10⁶⁰, een enorme waarde maar onvoorstelbaar veel kleiner dan 10¹²³.

De wetenschap is gebaseerd op ons besef van rationaliteit en uniformiteit in de natuur. Het universum is op een rationele manier geordend. Wetenschappers zijn op zoek naar redenen waarom de dingen zijn zoals zij zijn. Als het universum als geheel doelloos zou zijn, dan bestaat het zonder reden. Het is dan uiteindelijk arbitrair en absurd. Men vraagt ons dus om een toestand te overpeinzen waarin alle wetenschappelijke redeneringen uiteindelijk gegrond zijn in absurditeit. De multiversumhypothese ondermijnt dus juist de premisse waar de wetenschappelijke methode op gebaseerd is.

Dit alles is natuurlijk gezegd zonder de vraag te stellen of het universum een zekere mate van kosmische fijnafstemming nodig heeft om te kunnen bestaan. Als dat zo is, zoals sommigen beweren, dan is het multiversum helemaal geen startpunt als alternatief voor de ontwerphypothese.

Multiversum - Conclusie
Zonder een wetenschappelijk rigoureuze manier waarop een dergelijke multiversumhypothese beproefd, geverifieerd en gefalsificeerd kan worden blijft het idee slechts een gissing; een mooi verhaal dat slechts wordt aangewend om het duidelijke ontwerp van onze kosmos uit de weg te gaan. Bovendien heeft het idee te kampen met een aantal wetenschappelijke moeilijkheden en problemen, waarvan er in dit artikel slechts enkele zijn belicht.

Terwijl men kan weten dat een enkel universum bestaat, kan niemand ooit weten of er meerdere universa zijn. Zodra waarnemers bestaan in universum A, dan geeft de algemene relativiteitstheorie aan dat de ruimte-tijd omhullende van dat universum nooit kan overlappen met de ruimte-tijd omhullende van enig ander mogelijk bestaand universum. Met andere woorden, zelfs als God tien universa zou hebben gemaakt, dan zouden wij nooit het wetenschappelijke vermogen hebben om enig ander universum dan ons eigen universum waar te nemen. De steekproefgrootte van de universa is dus beperkt tot één. De enige rationele mogelijkheid is dus dat er slechts een enkel universum bestaat en dat God dat universum op een voortreffelijke manier ten behoeve van de mens heeft ontworpen.

Leer meer!